Faktura

Faktura

Rzeźba krągła działa przede wszystkim układem brył i mas w przestrzeni. Czynnikiem o mniejszym znaczeniu, lecz również ważnym, jest faktura, czyli rodzaj powierzchni rzeźby. Bywa ona zupełnie gładka, gdy metal lub kamień został idealnie wypolerowany, co powoduje wyostrzenie konturu rzeźby. Właśnie w ten sposób ,,na wysoki połysk” polerował Michał Anioł swoje wczesne rzeźby. Marmur nabrał w nich połysku porcelany i stracił wiele z właściwej sobie surowej powagi. Późniejsze prace polerował Michał Anioł z umiarem, stosując kontrast powierzchni gładkich i szorstkich. W kaplicy Medyceuszów rzeźby leżących postaci męskich zachowały szorstką fakturę głów przy wygładzonej powierzchni ciał. Przez kontrast faktury została wydobyta większa ekspresja posągów.

Constantin Brancusi Ptak w przestrzeni, brąz polerowany (po lewej) i Pocałunek,, 1908, kamień
(po prawej)

Nieregularne odpryski kamienia powstałe w czasie odkuwania tworzą powierzchnię chropowatą. Tworzy się na niej wibracja plam światła i cienia. Przez migotliwość szorstkiej faktury bryła i kontur stają się bardziej malarskie i miękkie. W realistycznym ujęciu rzeźba człowieka przez polerowanie staje się zbyt realna i konkretna. Po prostu nazbyt rywalizuje z rzeczywistością. Wyrazista faktura stwarza konieczny dystans między dziełem sztuki a tym co ono przedstawia.

Nie wszystkie materiały rzeźbiarskie nadają się w równym stopniu do stosowania szorstkiej faktury. Ciemny kolor tworzywa redukuje jej optyczne działanie. Kolorowy, żyłkowany marmur stwarza sam wystarczająco bogatą powierzchnię i dlatego jest zwykle polerowany. Natomiast kamień jasny i połyskliwy metal uwypuklają grę światłocienia- w fakturze. Tym oczywistym stwierdzeniom zawsze może zaprzeczyć nowa i szczęśliwa koncepcja twórcy, która ma w sztuce znaczenie decydujące.